کد مطلب:34032 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:16

گنجینه پرسمان » اعتقادات

قضا و قدر الهي چگونه نصيب انسان ميشود؟ اگر كسي عمداً فردي را بكشد، اين قضا و قدر الهي است؟

تمام كارهاي انسان اعم از خوردن، خوابيدن، كار كردن، حرف زدن، بدي كردن، خوبي نمودن و... طبق قضا و قدر الهي صورت ميگيرد. اصولاً همه حوادث جهان به مشيت و قضا و قدر الهي اتفاق ميافتد. چيزي در جهان آفرينش رخ نميدهد مگر به فرمان و قضاي الهي، در عين حال، قضا و قدر الهي منافاتي با اعمال اختياري انسانها ندارد.

براي روشن شدن مطلب، اول معناي قضا و قدر را بيان نموده، سپس آن را توضيح ميدهيم:

قضا به معناي حكم قطعي و قدر به معناي اندازه معيّن است. معناي قضا و قدر الهي آن است كه مشيت و اراده الهي بر اين تعلق گرفته كه هر موجودي را فقط از راه علل و اسباب خاص خودش بيافريند. از اين، به اصل عليت عمومي ياد ميشود؛ يعني اصل عليت عمومي و اسباب و مسببات، بر جهان و تمام وقايع و حوادث جهان حكم فرما است. هر چيزي كه بخواهد به وجود بيايد، در موجود شدن، نيز شكل و خصوصيت زماني و مكاني و ساير خصوصيات وجودي خود (اندازه و قدر) به علل خود محتاج است. بنابراين سرنوشت هر موجودي به دست موجودي ديگري است كه علت او است. آن علت است كه اين موجود را باتمام ويژگي هايش به وجود آورده است.

بنابراين از طرف خداوند، علت هايي براي جهان هستي مقرر شده كه با پديدار شدن آن علتها حوادث به شكل قطعي و در اندازه و شكل معين به وجود ميآيند.

از طرف ديگر در كارهاي اختياري مربوط به انسان، اراده وي جزء عوامل و علل به وجود آورنده كار است. چون انسان انواع ارادهها و انتخابها ممكن است داشته باشد، به تعداد ارادهها ميتواند حادثه يا كاري تحقق يابد و همه آنها به قضا و قدر الهي است.

يعني هر كدام از گزينهها را كه انتخاب كند و انجام دهد، همان براي وي قضا و قدر الهي است، مثلاً اگر غذا بخورد، به قضا و قدر الهي است. اگر غذا بخورد، باز به قضا و قدر است. اگر كسي را با اختيار خود بكشد و يا از اين كار با اختيار خود صرف نظر كند، قضا و قدر است، زيرا هر دو براساس علتها و عوامل خود به موجودآمدهاند، كه يكي از آن عوامل، اختيار انسان است.

روشن ميشود اگر شخصي را بكشد، طبق قضا و قدر الهي است و طبق اختيار و انتخاب او، چون مشيت الهي بر اين تعلق گرفته و آدمي را به گونهاي آفريد، كه هم ميتواند چاقو و اسلحه را براي كشتن به كار ببرد و هم ميتواند براي كار ديگر به كار ببرد.

هر دو در اختيار انسان است كه كدام را انتخاب نمايد. هر كدام را انجام دهد، به قضا و قدر الهي است.

امام علي(ع) در سايه ديوار كجي نشسته بود. از آن جا حركت كرد و زير سايه ديوار ديگري نشست. به حضرت گفته شد: از قضاي الهي فرار ميكني؟ فرمود: از قضاي الهي به قدر الهي پناه ميبرم يعني از نوعي قضا و قدر به نوعي ديگر از قضا و قدر پناه ميبرم؛ يعني اگربنشينم و ديوار بر سرم خراب شود، قضا و قدر الهي است، زيرا در جريان علل و اسباب اگر انساني زير ديواري شكسته و مشرف به انهدام بنشيند، ديوار خراب ميشود و صدمه ميبيند، كه اين قضا و قدر الهي است اما اگر خود را كنار بكشد، از خطر آن محفوظ ميماند. اين نيز قضا و قدر الهي است.(1)

پينوشتها:

1 - مرتضي مطهري، مجموعه آثار، ج1، ص 383 و 391.